Szkoła Podstawowa nr 1 w Piastowie jest jednocześnie najstarszą i najmłodszą placówką oświatową miasta. Chociaż jej dzisiejszy budynek został otwarty 1 września 1997 roku, szkoła przyjęła numer i tradycje Jedynki, pierwszej piastowskiej szkoły podstawowej.
Historia Jedynki sięga roku 1914, kiedy to szkoła została oficjalnie otwarta przez Marię Sobolewską. Zapisano wtedy do szkoły 32 dzieci w wieku od 8 do 14 lat. Uczęszczały do niej głównie dzieci kolejarzy i dlatego została ona ulokowana w tzw. kolejakach, na parterze w domu nr 1 (obecnie ul. 11 listopada 8). Szkoła zajmowała jeden pokój o powierzchni 59 m2, w kuchni obok urządzono szatnię. W sali stały cztery stoły na krzyżakach i krzesła przyniesione przez uczniów z domów.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r. szkoła przeszła pod zarząd Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. 7 lutego 1919 r. ukazał się „Dekret o obowiązku szkolnym”, który nakazywał gminom zakładanie szkół powszechnych. Założeniem tego Dekretu była publiczna szkoła powszechna obowiązkowa dla wszystkich dzieci w wieku od 7 do 14 lat. Podstawowymi kryteriami były powszechność, obowiązkowość i tryb siedmioletni.
W roku 1927 placówkę objęła Zofia Jellinek, która kierowała nią do roku 1945.
Szkoła osiągnęła wysoki poziom nauczania i wychowania. Od 1927 roku działał samorząd uczniowski, harcerstwo, Polski Czerwony Krzyż, spółdzielnia uczniowska. Nauczyciele dokształcali się w Wolnej Wszechnicy Polskiej i na Wyższym Kursie Nauczycielskim. Rodzice wpłacali w tym okresie na rzecz szkoły 12 złotych rocznie, dzięki czemu została wyposażona w pomoce do fizyki, geografii, historii i robót ręcznych. Rozwijała się biblioteka szkolna – w 1925 roku liczyła 153 tomy, a w 1939 r. – 1500 tomów. Władze kolejowe podarowały harcerzom wagon, w którym odbywały się zbiórki i koncentrowało się życie kulturalne.
Piętnastoletni wychowanek Jedynki, harcerz Zygmunt Kosewski, w 1925 r. wygrał konkurs na nową nazwę osiedla. To on jest autorem nazwy miasta Piastów.
W 1933 roku w Szkole nr 1 został założony komitet składający się z przedstawicieli nauczycieli, rodziców i młodzieży szkolnej, z jego inicjatywy jeszcze w tym samym roku ufundowano sztandar szkoły. 28 maja 1933 roku odbyło się uroczyste poświęcenie Sztandaru Siedmioklasowej Publicznej Szkoły Powszechnej im. Stanisława Staszica. Przewodnictwo Komitetu objął P.M. Mazowiecki. Poświęcenia dokonał proboszcz miejscowej parafii, ks. Antoni Montag. Rodzicami chrzestnymi byli: marszałkowa Aleksandra Piłsudska, minister Józef Gallot wraz z żoną, minister Władysław Korsak oraz wielu przedstawicieli administracji szkolnej.
8 września 1939 r. armia hitlerowska wkroczyła do Piastowa. Niemcy zajęli fabrykę Millera, pocztę, stację kolejową, gminę, kościół oraz budynki szkolne i wprowadzili godzinę policyjną. Budynki szkolne przeznaczyli na kwatery dla wojska. 1 listopada 1939 r. władze okupacyjne wydały zarządzenie zezwalające na podjęcie pracy, ale wyłącznie w szkołach powszechnych. Narzucono im program zredukowany do elementarnych wiadomości. Usunięto z niego takie przedmioty, jak: literatura, historia, geografia, wiadomości o Polsce i świecie współczesnym. W styczniu 1940 r. zarządzono zebranie od dzieci wszystkich podręczników historii, geografii i czytanek polskich. To samo dotyczyło map
i książek z bibliotek szkolnych. Staraniem rodziców i nauczycieli część podręczników została ukryta, podobnie jak sztandar i godła państwowe.
Jedynym podręcznikiem do nauki czytania stało się nowe pisemko uczniowskie „Ster”. Była to gazetka o miernej wartości i tendencyjnej tematyce antypatriotycznej. W 1940 roku Himmler wydał wytyczne do programu szkolnego dla Polaków: „Dla nie-niemieckiej ludności Wschodu nie mogą istnieć szkoły wyższego typu niż czteroklasowa szkoła ludowa. Zadaniem takiej szkoły ludowej ma być tylko: proste liczenie najwyżej do 500, pisanie nazwiska, nauka, że przykazaniem boskim jest posłuszeństwo wobec Niemców, uczciwość, pilność i grzeczność”.
W warunkach okupacji i coraz bardziej zaostrzającej się polityki eksterminacyjnej podjęta została akcja sabotażowa wobec zarządzeń niemieckich. Nauczyciele pracujący w Szkole nr 1 prowadzili akcję uświadamiającą i patriotyczną w obronie godności narodu polskiego. Z poczucia wielkiej odpowiedzialności włączali nauczanie literatury, historii
i geografii do lekcji innych przedmiotów. Było to nauczanie fragmentaryczne, chodziło jednak o poznanie dziejów ojczystych, pielęgnowanie obyczajów i tradycji narodowych oraz kształtowanie postaw młodzieży wobec okupanta. Tak zrodziło się w Szkole nr 1 tajne nauczanie. Z inicjatywy Związku Nauczycielstwa Polskiego, działającego w okresie okupacji pod nazwą Tajnej Organizacji Nauczycielskiej TON, organizowano komplety tajnego nauczania. Łącznikiem gminy Piastów z tajnymi władzami oświatowymi był nauczyciel Szkoły Podstawowej nr 1 Wacław Lożyński. Zadaniem TON-u było tajne nauczanie przedmiotów zakazanych w szkole, zaopatrywanie w podręczniki szkolne i literaturę piękną, organizowanie pomocy rodzinom nauczycieli zamordowanych lub aresztowanych za udział w ruchu oporu. W rejonie Szkoły nr 1 nauczano około 70 uczniów w pięciu kompletach. Uczniów obowiązywała konspiracja. Komplety prowadzili: Wacław Lożyński, Józefa Blicharska, Ludwika Lewicka, Janina Mazurkiewicz, Irena Piątkiewicz, Władysław Piątkiewicz, Józef Pruszyński, Maria Resler, Halina Sobol.
Szkoła nr 1 w Piastowie, zarówno oficjalna, jak i tajna, funkcjonowała przez całą okupację. Zajęcia odbywały się okresowo w szkole i w domach prywatnych. Wzruszająca była gotowość oddania lokali prywatnych na tymczasowe zajęcia szkolne oraz pełna poświęcenia praca nauczycieli ryzykujących swe życie. Wielu uczniów zginęło w różnych działaniach wojennych. W Oświęcimiu została zamordowana nauczycielka Janina Mazurkiewicz. Bohaterską śmiercią zginął wychowanek Jedynki Zbigniew Gęsicki, ps. „Juno”, uczestnik zamachu na kata Warszawy Franza Kutscherę. Po udanej akcji i odwiezieniu rannych kolegów do szpitala Przemienienia na Pragę, odcięto mu drogę ucieczki na moście Kierbedzia, którym chciał wrócić na lewy brzeg Warszawy. Po krótkiej wymianie ognia rzucił się z mostu w nurty Wisły, aby uniknąć aresztowania przez gestapo.
Lista pracowników i wychowanków SP1 w Piastowie, którzy zginęli w latach 1939-1945
Okres powojenny był bardzo trudny dla odradzającego się szkolnictwa. Szkoła po wyzwoleniu była w strasznym stanie. Wśród powybijanych okien i poobdzieranych ścian trudno było dopatrzyć się dawnej zadbanej placówki. Remont przeprowadziła pierwsza kierowniczka powojennej szkoły Janina Kamińska, przy pomocy i współpracy rodziców.
W roku 1947 oprócz nauczania w klasach I–VII nauczyciele w zakresie nauczania początkowego zaczęli prowadzić kurs dla analfabetów i półanalfabetów. Kolejne lata znaczone były ciężką pracą, ale i sukcesami. Ogrodzono boisko szkolne, przebudowano piece, urządzono pokój nauczycielski i kancelarię, zradiofonizowano budynek, uczniowie odnosili sukcesy w konkursach, organizowali pomoc koleżeńską w nauce. A ponieważ dzieci przybywało, warunki nauczania w Szkole Podstawowej nr 1 stale się pogarszały.
W 1977 roku władze oświatowe podjęły decyzję o jej zamknięciu. Dzieci przeszły do Szkoły Podstawowej nr 3. Zgromadzony sprzęt, pomoce naukowe i księgozbiór rozdzielono między pozostałe placówki. W starym budynku po przeprowadzeniu remontu znalazły siedzibę: Inspektorat Oświaty i Wychowania, Wydział Komunikacji Urzędu Miejskiego, Ośrodek Pracy Pozaszkolnej, Hufiec ZHP.
Cenne pamiątki przechowywano starannie w utworzonej w grudniu 1985 r. Izbie Pamięci Szkoły nr 1 i Harcerstwa w Piastowie. Opiekę nad Izbą sprawował Krąg Seniorów ZHP. Zgromadzono tu sztandar szkolny, sztandar harcerski, zdjęcia, kroniki, nieliczne sprzęty mające charakter historyczny. Wiele zasług w dziele zabezpieczenia eksponatów ma nauczyciel i były kierownik Szkoły Podstawowej nr 1 Władysław Piątkiewicz.
Na początku lat 90. okazało się, iż liczba uczniów Szkoły Podstawowej nr 3 była tak duża, że dzieci uczyły się w systemie trzyzmianowym. Powstał wtedy pomysł wybudowania nowej szkoły podstawowej, która byłaby reaktywacją starej Jedynki, dając okazję do kontynuowania wspaniałych tradycji nieistniejącej od 20 lat placówki.
1 września 1997 r. nastąpiło uroczyste otwarcie budynku nowej szkoły mieszczącej się przy ul. Brandta 22. W obecności władz miasta i przedstawicieli MEN nauczyciele i absolwenci Starej Jedynki przekazali sztandar dyrekcji nowej szkoły. Poświęcenia budynku dokonał kardynał Józef Glemp.
Dyrektorem rozpoczynającej działalność szkoły została Zofia Myśliwiec, pedagog z dużym doświadczeniem, kierująca wcześniej piastowskimi szkołami nr 2 i nr 5. Reaktywowana szkoła została zaprojektowana jako budynek bez barier, przystosowany do potrzeb dzieci niepełnosprawnych. Była pierwszą taką placówką na terenie miasta. 7 października 1997 r. odbyło się pierwsze ślubowanie uczniów klas pierwszych, a 16 czerwca 1998 r. pierwsze pożegnanie absolwentów nowej szkoły, uczniów klas ósmych. W roku szkolnym 2000/2001 uruchomiono tu pierwszą klasę integracyjną, a w 2011/12 – przedszkolny oddział integracyjny.
W szkole wszystko trzeba było tworzyć od nowa, wyposażać sale lekcyjne, opracowywać dokumenty szkolne, budować programy dydaktyczno-wychowawcze.
2 listopada 1998 r. uruchomiono salę komputerową, 1 września 1999 r. uroczyście oddano do użytku salę gimnastyczną. W maju 2000 r. otwarto Izbę Pamięci Szkoły Podstawowej nr 1 im. Stanisława Staszica. W tym dniu szkołę odwiedził Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent na uchodźstwie, ks. Zdzisław Peszkowski – więzień Katynia, kapelan Rodzin Katyńskich oraz zasłużeni dla Piastowa goście, m.in. płk. Jan Sadowski i Burmistrz Miasta Piastowa Zdzisław Brzeziński, absolwent Jedynki.
Obrzędowość szkoły, pamięć o dawnych nauczycielach, pieczołowicie przechowywany i odnowiony w roku jubileuszu stulecia sztandar oraz inne pamiątki związane ze starą Jedynką kształtują w naszych uczniach poczucie więzi z miejscem, w którym żyją. Ważnym elementem pracy wychowawczej jest nawiązywanie do przeszłości, której ślady można zobaczyć na miejscu, w Izbie Pamięci dawnej Jedynki. W tym małym muzeum uczniowie namacalnie spotykają się z przeszłością miasta, szkoły, a czasem nawet historią rodzinną, odnajdują bowiem na szkolnych zdjęciach swoich rodziców i dziadków.
W pracy pedagogicznej uwzględniamy nowe wyzwania i możliwości, jakie stawia przed nami współczesna rzeczywistość. Staramy się brać udział w akcjach i programach podnoszących jakość nauczania. W latach 2003–2006 szkoła uczestniczyła w międzynarodowym programie Socrates Comenius, który służył wymianie doświadczeń szkół europejskich w dziedzinie ekologii, sztuki i nauczania języka angielskiego.
Współpraca międzynarodowa ze szkołami europejskimi trwa i się rozwija. Co roku uczniowie biorą udział w projektach e-twinning . Działania podejmowane przez uczniów w ramach międzynarodowej współpracy szkół służą wzajemnemu poznaniu, promowaniu kultury swoich krajów i regionów oraz doskonaleniu języka angielskiego.
W roku 2004 Jedynka zdobyła tytuł „Szkoła z klasą”. Zadania wykonywane w ramach akcji pozwoliły odkryć nowe możliwości współpracy między uczniami i nauczycielami, wzbogaciły nas jako społeczność szkolną. Stale współpracujemy z Centrum Edukacji Obywatelskiej w ramach Klubu Szkół Uczących Się. Ideą projektu jest wspólna praca nauczycieli nad doskonaleniem metod nauczania i wychowania, kształtowanie w uczniach wiary we własne siły i przekonania o wartości nauki, motywowanie rodziców do uczestnictwa w życiu szkoły i wspierania jej pracy oraz współpraca z innymi szkołami i społecznością lokalną.
Dla zarządzającej naszą szkołą od roku 2007 dyrektor Urszuli Skrzypczak priorytetem jest z pewnością podnoszenie jakości nauczania. Motywuje więc nauczycieli i całą szkolną społeczność do ścisłej współpracy z instytucjami edukacyjnymi i do osobistego rozwoju. Stale współpracujemy z Centrum Edukacji Obywatelskiej w ramach Klubu Szkół Uczących Się. Ideą projektu jest wspólna praca nauczycieli nad doskonaleniem metod nauczania i wychowania, kształtowanie w uczniach wiary we własne siły i przekonania o wartości nauki, motywowanie rodziców do uczestnictwa w życiu szkoły i wspierania jej pracy oraz współpraca z innymi szkołami i społecznością lokalną. W roku 2017 SP-1 została uhonorowana tytułem „Szkoły Uczącej Się” za lata 2015-2017. W ten sposób doceniono nasze starania o poprawę jakości nauczania poprzez wdrażanie strategii oceniania kształtującego oraz programów OWU- obserwacji wybranych uczniów i opracowania dla nich najskuteczniejszych metod pracy w celu podniesienia ich wyników nauczania i programu APU- analizy prac uczniowskich.
Większość nauczycieli Jedynki w ramach Nauczycielskiej Akademii Internetowej N@I działającej pod egidą CEO poznała nowe techniki nauczania i oceniania. Ocenianie kształtujące zostało wpisane do naszego regulaminu oceniania i jest stosowane w każdej klasie. Uczestnictwo w N@I pozwala nauczycielom także na wymianę doświadczeń z uczestnikami szkoleń z całej Polski oraz doskonali pracę metodą on-line.
Piastowska Jedynka w roku 2011/2012 uzyskała certyfikat „Szkoła Odkrywców Talentów”. Jak czytamy w uzasadnieniu: „Placówka przyczynia się do odkrywania, promocji i wspierania uzdolnień dzieci i młodzieży”. System oceniania przyjęty w szkole daje uczniom możliwość zaprezentowania swoich szczególnych uzdolnień i umiejętności na forum placówki w trakcie organizowanego corocznie w ramach Święta Szkoły „Tygodnia Pasji i Talentów”. W czerwcu, jako podsumowanie całorocznej pracy szczególnie uzdolnionych uczniów, odbywa się „Tydzień Nauki”. Prezentują oni kolegom swoje projekty naukowe i artystyczne wymagające wiedzy i umiejętności wykraczających poza poziom szkoły podstawowej.
Jednym z naszych priorytetów pod kierownictwem dyrektor Urszuli Skrzypczak stała się indywidualizacja pracy z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Od kilku lat szczególnie uzdolnieni uczniowie realizują indywidualne programy nauczania z wybranych przedmiotów. Efektem są sukcesy odnoszone przez nich w konkursach przedmiotowych o randze miejskiej, wojewódzkiej i ogólnopolskiej. Z kolei uczniowie wymagający wsparcia mogą korzystać z terapii polisensorycznej w dobrze wyposażonym gabinecie służącym wszystkim piastowskim szkołom, zajęć korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, psychologicznych, pedagogicznych oraz korygujących wady postawy.
Placówka stale współpracuje z Ministerstwem Edukacji Narodowej, Ośrodkiem Rozwoju Oświaty, Instytutem Badań Edukacyjnych oraz Kuratorium Oświaty w Warszawie. W ostatnich latach w naszej szkole odbyły się dwa pilotaże – ewaluacja pracy szkoły oraz wdrożenie nowych rozwiązań prawnych w obszarze pomocy psychologiczno-pedagogicznej i kształcenia specjalnego. Oba te działania przyczyniły się do pogłębionej analizy naszej pracy i wypracowania nowych, wzorcowych rozwiązań, zwłaszcza w klasach integracyjnych.
Pracę tych oddziałów szczególnie wysoko oceniają rodzice, władze oświatowe, a przede wszystkim sami uczniowie.
Wyniki państwowego sprawdzianu klas szóstych plasowały nas w minionych latach powyżej średniej krajowej, wojewódzkiej i powiatowej. W tym roku uczeń klasy szóstej uzyskał tytuł Laureata Kuratoryjnego Konkursu Matematycznego organizowanego przez Mazowieckie Kuratorium Oświaty, a uczennica kl. VII jako jedyna reprezentantka miasta brała udział w etapie wojewódzkim Kuratoryjnego Konkursu Polonistycznego.
Jak wynika z corocznie prowadzonych ankiet, rodzice naszych uczniów za największy walor szkoły uważają bezpieczne warunki nauki, poziom przygotowania kadry pedagogicznej, indywidualizację pracy z uczniami oraz bogatą ofertę zajęć pozalekcyjnych.
Równie ważna jak działalność dydaktyczna i opiekuńcza jest dla nas praca wychowawcza. Nauczyciele realizują wiele zadań i projektów służących kształtowaniu w uczniach właściwych postaw – dostrzegania potrzeb innych ludzi, znajomości własnych i cudzych praw, zdrowego trybu życia. Od wielu lat współpracujemy z UNICEF i PAH oraz innymi organizacjami niosącymi pomoc potrzebującym, realizując w szkole projekty humanitarne. Owocem wychowawczych działań szkoły był z pewnością niezwykły sukces całorocznego przedsięwzięcia „Piastów dla Ani”, w ramach którego nasza społeczność szkolna we współpracy z całym miastem zebrała środki wystarczające na kosztowną i trudną operacje uczennicy SP1 Ani Ługowskiej.
Aktywne uczestnictwo w imprezach i projektach popularyzujących polską historią, tę lokalną i tę ogólnonarodową, zapoznawanie uczniów z zasadami demokracji służy wychowaniu ich na Polaków świadomych swojej historii, szanujących tradycję, umiejących korzystać z własnych praw i respektujących prawa innych. Z tych priorytetów wychowawczych wynika aktywny udział naszych uczniów w corocznym Rajdzie Historycznym Szlakiem Naszej Historii, praca w historycznych projektach edukacyjnych, np. „Opowiedz mi o wolnej Polsce”, opracowywaniu słownika piastowian czy innych lokalnych przedsięwzięciach.
Ważny element naszej pracy wychowawczej to propagowanie zdrowego trybu życia. W roku 2014 nasza szkoła uzyskała certyfikat „Szkoła Promująca Zdrowie”, było to ukoronowanie wieloletnich działań na rzecz zdrowego odżywiania i aktywności fizycznej.
Niesłychanie ważnym dla uczniów obszarem szkolnego życia jest sport. W tej dziedzinie odnieśliśmy w ostatnich latach wiele sukcesów. Każdego roku mamy zwycięzców w konkursach sportowych na poziomie powiatowym i wojewódzkim. Przez dwa ostatnie lata wygrywaliśmy Piastowskie Ligi Szkolne. Wielu naszych absolwentów odnosi liczące się sukcesy sportowe.
Nowa stara Jedynka łączy to, co najbardziej wartościowe w naszej miejskiej tradycji, z nowymi, wyrażającymi współczesne potrzeby działaniami. Jest więc nowoczesną szkołą z tradycją.
Anna Kowalczyk
